Het Noorse Model
In een serie van artikelen over mogelijke modellen voor een Nederlandse uittreding uit de EU kijken Leon Baten en de Nexit Denktank deze week naar het Noorse model. Noorwegen is via Europeese Vrijhandelsassociatie (EVA) namelijk wel lid van de Europese Economische Ruimte zonder lid te zijn van de Europese Unie. De conclusie is wellicht voorspelbaar: de voordelen van de interne markt gekoppeld aan flink lagere kosten en flink minder regulering zouden van het Noorse model voor Nederland een “haalbare” optie moeten maken.
Goed genoeg voor de Britten?
Britse politici stelden in 2018, als alternatief voor het “Chequers Plan” van Theresa May een Noorwegen-Plus model voor. Die plus zat hem dan in een aparte vrijhandelsunie, buiten die van de EVA om. Ondertussen lijkt die optie voor de Britten niet veel meer dan water onder de brug. Wellicht hebben de Britse onderhandelaars soevereiniteit hoger in het vaandel staan dan het bereiken van een vrijhandelsunie tegen iedere prijs.
“Wij willen een vrijhandelsovereenkomst vergelijkbaar met die van Canada” – Boris Johnson
De Britse tabloid krant The Guardian citeerde onlangs een naar eigen zeggen hooggeplaatste EU medewerker met de woorden: “Een Brexit à la Noorwegen is de slechts mogelijke uitkomst voor de Britten, want dat is een wassen neus”.
Noorwegen heeft onder de huidige regeling geen echte controle meer over de eigen grenzen. Burgers uit alle EU staten kunnen zonder toestemming in- en uitreizen. Wat dit betekent is dat bij een Noors model Nederland een groot deel van haar soevereiniteit in Brussel laat liggen. Om maar niet te spreken over de berg aan regels waar Noorwegen zich momenteel naar moet schikken, zonder ook maar enige invloed uit de kunnen oefenen over het tot stand komen van die regels.
Goed genoeg voor Noorwegen?
Politico rapporteerde vorig jaar dat er na de Britse afkeuring van het Noorse model ook in Noorwegen zelf krachtige stemmen opkwamen die meenden dat als het model niet goed genoeg was voor de Britten, het misschien ook niet goed genoeg zou zijn voor Noorwegen. Maar Noorwegen staat in zijn relatie tot Europa natuurlijk niet alleen. Ook Liechtenstein en IJsland hebben via de EVA een soort “Noors model”. En in IJsland is niet iedereen onverdeeld tevreden over de relatie met Europa. De voormalige premier van IJsland Bjarni Benediktsson was zelfs van mening dat onafhankelijke kleine staten vaak als “lastpost” werden gezien wanneer zij geen behoefte hadden mee te gaan in regelgeving die voor IJsland simpelweg niet relevant is.
Voor de EU zijn we vaak niets meer dan een lastpost! Bjarni Benediktson
De uitspraak werd gedaan in een context van nieuwe regelgeving om salmonella tegen te gaan en antibiotica gebruik aan banden te leggen. In IJsland is salmonella nauwelijks een probleem en wordt er bijna geen antibiotica gebruikt (in de agrarische sector).
Goed genoeg voor Nederland?
Wanneer je door een scheiding heen moet is het vaak het beste om in eerste instantie gewoon volledig te breken. Of en hoe je daarna de banden weer aanhaalt is iets dat je beter voor later kunt bewaren wanneer de gemoederen weer wat bedaart zijn. Nederland kan prima op zijn eigen benen staan, dat heeft de geschiedenis wel bewezen. Ook het heden bewijst dat: de grootste exporteur van leven plant materiaal, hoofdrolspeler in weg- en waterbouw, technologische bedrijven van wereldfaam, ‘s werelds beste pensioenvoorzieningen. En een taal die bijna niemand begrijpt. We doen het best aardig. Als Nederland niet via de algemeen geldende WTO regels met Europa samen kan werken, dan ligt dat aan Europa en niet aan Nederland.